Trıpolıs
Helenistik dönemde Lydia bölgesi sınırları içerisinde Apollonia ismiyle kurulmuÅŸ bir kent Tripolis. MÖ I. yüzyıla tarihlenen sikke ve diÄŸer kaynaklarda Tripolis ismiyle anılmaya baÅŸlıyor ve MS VII. yüzyılda terkedilene kadar da bu ismini koruyor.
​
Tripolis'in de içinde bulunduÄŸu Çürüksu Vadisi MÖ 190 yılında Seleukoslar ile Bergama Krallığı arasında yapılan Magnesia Savaşı'na kadar bağımsız kentlerden oluÅŸuyor; ta ki bu savaşı Roma'nın desteÄŸiyle kazanan Bergama Krallığı MÖ 188'de yapılan Apameia Barışı ile bölgenin kontrolünü eline alıncaya kadar. (Seleukoslar ile ilgili biraz daha detaylı bilgiyi "Laodikya" sayfasında okuyabilirsiniz.)
Bergama Kralı III. Attalos'un ölümünden sonraysa vaziyeti üzerine bölge Roma Ä°mparatorluÄŸu'na baÄŸlanıyor. Tripolis de vadideki diÄŸer kentler gibi en ihtiÅŸamlı dönemini bu dönemde yaşıyor.
​
Tripolis, MS 325'te Nicaea (Ä°znik) Konsülü'ünde, MS 431'de Efes Konsülü'nde, MS 451'de de Chalcedon (Kadıköy) Konsülü'nde piskoposluk seviyesinde temsil ediliyormuÅŸ.
​
XIII. yüzyıldan itibaren Bizans ve Türkler arasında birkaç kez el deÄŸiÅŸtiren kent, XIV. yüzyılda Ä°nançoÄŸulları ve GermiyanoÄŸulları, XV. yüzyıldan itibaren ise Osmanlı Ä°mparatorluÄŸu'nun kontrolüne geçiyor.
​
Fotograf: Volkan KibaroÄŸlu
Geç Helenistik / Erken Roma döneminde yapıldığı anlaşılan kemerli yapı, metal, seramik ve kemikten üretimlerin yapıldığı atölyeler ve bunların satıldığı dükkanlar ile sütunlu galerisi ile etkileyici.
Roma döneminde yapılmış 450 m uzunluÄŸunda "Sütunlu Cadde" ve buna dik uzanan "Hieropolis Caddesi" ile, bunların kesiÅŸime yapılmış anıtsal giriÅŸ, bunların dışında yine Roma döneminde yapılmış "Orpheus ÇeÅŸmesi", MS IV.-V. yüzyılda inÅŸa edilmiÅŸ bir "Mozaikli Konut", IV. yüzyılda kullanıldığı anlaşılan ve duvarlarında renkli fresklerle süslenmiÅŸ "Roma dükkanları" da kazılarda ortaya çıkartılmış. Elbette ana Agora da eski halini gözünüzde canladırdığınızda çok çarpıcı.
Fotograf: Volkan KibaroÄŸlu
Kentin tiyatrosu ise MS II. yüzyılda yapılmış, ancak oturma alanları yamaçtaki eÄŸim sebebiyle orkestra bölümüne kaymış, büyük bir kısmı ise halen toprak altında. Tiyatronun 8 bin kiÅŸilik olduÄŸu düÅŸünülüyor. Keza stadyumun da büyük kısmı toprak altında.
​
Tripolis'in yaslandığı tepenin zirvesinde XIII. yüzyılda inÅŸa edilmiÅŸ bir kale görülebilir. Bu kalede Nicaea Kralı Ioannes Ducas Vatatzes ile Selçuklu Sultanı II. Gıyasettin Keyhüsrev'in bir antlaÅŸma imzaladığı biliniyor.
